W ciągu ostatnich dwudziestu lat w ponad 100 niezależnie przeprowadzonych badaniach na zwierzętach wykazano, że aspiryna i pokrewne leki przeciwzapalne obniżają zagrożenie rakiem jelita grubego. Niedawno opublikowano wyniki badań klinicznych na dużym materiale, które również wykazały ochronne działanie aspiryny i pokrewnych nowych leków: leki te u ludzi zmniejszają ryzyko zachorowania o 50%.

Na przykład dwie niedawno opublikowane prace wykazały, że jedna tabletka aspiryny dziennie zmniejsza ryzyko polipów u osób, które miały raka jelita grubego lub należą do grupy zwiększonego ryzyka. W pierwszej publikacji wykazano, że pacjenci, u których usunięto raka jelita grubego, a którzy przyj­mowali 325 miligramów aspiryny, byli mniej zagrożeni wytwo­rzeniem się niebezpiecznego przedrakowego typu polipów.

W drugim badaniu mała dawka aspiryny (81 miligramów dzien­nie) chroniła pacjentów, u których poprzednio wykryto i usu­nięto polipy. American Cancer Society zbadało 662 tysiące osób; w wyniku tych badań stwierdzono, że u osób, które zażywały aspirynę przynajmniej szesnaście razy w miesiącu, zagrożenie rakiem jelita i śmiercią z tego powodu było o połowę mniejsze niż u osób, które aspiryny nie zażywały.

Od tego czasu przeprowadzono wiele innych badań, które dały podobne wyniki. Jest jednak jeden wyjątek: w badaniu znanym jako „Physicians’ Health Study” nie stwierdzono związku między aspiryną a redukcją zagrożenia rakiem jelita po pięcioletnim stosowaniu aspiryny. Większość badaczy są­dzi, że aby zmniejszyć ryzyko zachorowania, trzeba zażywać aspirynę przez wiele lat, nawet 20.

Inny lek o zbliżonym do aspiryny działaniu, sulindac (Clinoril), zmniejsza liczbę i wielkość polipów u pacjentów z dziedziczną polipowatością gruczołowatą, rzadką chorobą dziedziczną, o której pisałem, omawiając gen APC, którego brak lub mutacja powoduję tę chorobę. Jednakże efekt ten jest bardzo krótki. 3 miesiące po odstawieniu sulindacu polipy wyrosły na nowo.

Badania kliniczne nowej generacji leków hamujących COX-2 są w toku. Jedno z nowszych wykazało, że Celebrex w dawce 400 miligramów dziennie zmniejszył liczbę polipów w wypad­ku dziedzicznej polipowatości o prawie 30%. W wyniku tych badań Celebrex został w Stanach Zjednoczonych dopuszczony do leczenia dziedzicznej polipowatości.

Zagadnienie to interesuje mnie szczególnie, ponieważ obecnie przeprowadzam w Weill Medical College badania nad stosowa­niem Celebrexu u pacjentów ze sporadycznie pojawiającymi się przedrakowymi gruczolakowymi polipami. Wychodzimy z założenia, że skoro blokowanie COX-2 zmniejsza występowa­nie polipów u pacjentów z dziedziczną polipowatością, a akty­wacja COX-2 może powodować powstanie nowotworów, to być może warto spróbować podawać Celebrex pacjentom, u których sporadycznie pojawiają się gruczolakowe polipy. Pacjenci po­dzieleni są na dwie grupy, jednej podajemy Celebrex, drugiej placebo. Nikt z pacjentów nie wie, do której grupy należy. Wy­niki badania będą znane dopiero w roku 2005.