Słowa te kieruję do moich czytelniczek: Kiedy wszystko wska­zuje, że hormonalna terapia zastępcza jest niekorzystna, nadcho­dzi jedna pozytywna wiadomość: HTZ obniża ryzyko zachoro­wania na raka jelita grubego o 20, 30 lub nawet więcej procent.

Hormonalna terapia zastępcza z użyciem estrogenów, sa­mych lub łącznie z innym hormonem progesteronem, była sze­roko używana do leczenia objawów menopauzy i zapobiegaw­czo przeciw chorobom serca i osteoporozie. Lecz w roku 2001 Narodowy Instytut Zdrowia Stanów Zjednoczonych przerwał szeroko zakrojone badania kliniczne nad hormonalną terapią zastępczą, ostrzegając, że zwiększa ona ryzyko zawału serca, udaru mózgu i raka piersi. Zagrożenie to przeważa nad korzy­ściami wypływającymi z ochrony kości przed osteoporozą i je­lita grubego przed rakiem.

Jeżeli chodzi o raka jelita grubego, to za zapobiegawcze dzia­łanie hormonalnej terapii zastępczej odpowiedzialne są estro­geny, ale nie wiadomo, jaki jest mechanizm ich działania. Na poziomie komórek być może polega ono na hamowaniu inaktywacji genów hamujących wzrost guzów (tumor suppressor), zapobieganiu niekompletnej naprawie DNA i wzmożeniu pro­cesu apoptozy (naturalnego obumierania komórek). Estrogeny mogą również hamować produkcję kwasów żółciowych, zwal­niać produkcję insulinopodobnych czynników wzrostowych (które przypuszczalnie wspomagają wzrost komórek guza jeli­ta) oraz być może nawet zakłócać działanie COX-2.

A więc kobiety z wyższym poziomem estrogenów powinny rzadziej chorować na raka jelita grubego? A właśnie, że nie! Statystyka mówi, że częstość tego raka jest jednakowa u obu płci. Nie wiem, jak wytłumaczyć tę anomalię. Być może istnie­ją inne czynniki związane z płcią, a wpływające na powstawa­nie polipów i proces ich rakowacenia, ale na razie wszystko jest w sferze przypuszczeń.

A więc co powinnaś robić, jeżeli chcesz złagodzić objawy menopauzy i chronić się przed osteoporozą? Celowość stoso­wania hormonalnej terapii zastępczej jest obecnie przedmio­tem wielkiego sporu. W niektórych przypadkach mogą istnieć wskazania do leczenia hormonalnego, zwłaszcza u kobiet z moc­nym obciążeniem rodzinnym. Należy pamiętać, że każde le­czenie hormonalne to obosieczny miecz – zawsze powoduje mniej lub bardziej szkodliwe działanie uboczne. U kobiet moc­no obciążonych rodzinnie rakiem jelita grubego lekarz może się zdecydować na terapię hormonalną, zwłaszcza jeżeli istnie­ją inne potencjalne korzyści tego leczenia.

Zanim zapadnie decyzja o podjęciu terapii hormonalnej, na­leży przedyskutować wiele (stale rosnących) innych możliwo­ści zapobiegania bez uciekania się do hormonów i narażania na potencjalne niebezpieczeństwo. Te możliwości to regularne badania przesiewowe, zmiana trybu życia, diety i mnóstwo in­nych, które omówiliśmy w niniejszym rozdziale. Ostateczny wniosek: Należy starannie rozważyć czynniki przemawiające za i przeciw każdej interwencji i robić to zawsze w porozumie­niu z lekarzem.