Jaki jest początek raka jelita grubego? Pytanie to zadają mi pra­wie wszyscy moi pacjenci; jestem pewien, że również ciebie to ciekawi. Zastanówmy się, jak dochodzi do powstania tego no­wotworu i kto jest nim zagrożony.

Ogólnie mówiąc, rak to niekontrolowany wzrost i podział komórek naszego organizmu. Zwykle nowe komórki powstają przez podział, a stare giną w sposób naturalny. Proces natural­nej śmierci komórek zwany jest apoptozą. W warunkach nor­malnych procesy powstawania nowych i obumierania starych komórek równoważą się i organizm funkcjonuje bez zakłóceń.

Proces apoptozy kontrolowany jest przez geny, które znajdu­ją się w jądrze każdej komórki naszego ciała i które zbudowane są z łańcuchów kwasów deoksyrybonukleinowych (DNA). Geny kontrolują budowę i funkcje naszego organizmu od kolo­ru oczu do wzrostu ciała. Produkują również białka, które sta­nowią sygnały dla komórek, które rozkazują im dzielić się, ro­snąć albo obumierać.

Proces nowotworowy może się rozpocząć, jeżeli niektóre z tych genów zostaną uszkodzone lub w jakiś inny sposób zmienione. Zmiany w genach zwane są mutacjami. Mutacje mogą być powodowane czynnikami dziedzicznymi, oddziały­waniem na komórkę szkodliwych substancji (na przykład pa­leniem lub niewłaściwą dietą) lub połączeniem tych czynników.

Zmutowane geny zaczynają działać nieprawidłowo. Albo produkują w nadmiarze białka, które stymulują wzrost i po­dział komórek, albo – w innych przypadkach – tracą zdolność do hamowania wzrostu nowotworów. W wyniku tego proces apoptozy zostaje zakłócony i komórki nie obumierają, jak to zachodzi w normalnych warunkach. Te komórki zaczynają się w szybkim tempie dzielić, co prowadzi do rozwoju nowotwo­ru. W miarę kontynuacji tego procesu guz nowotworowy po­większa się, a w pewnym momencie komórki nowotworowe przenoszą się w inne miejsca i tam tworzą „kolonie” raka. Te „kolonie” nazywają się przerzutami guza rakowego.