Jeżeli podczas wziernikowania został usunięty polip, patolog opisze go następująco:
Miejsce znalezienia polipa
Miejsce znalezienia polipa podane jest na podstawie informacji lekarza przeprowadzającego zabieg. Czasami dokładne umiejscowienie nie jest znane i lekarz podaje, jak bardzo polip oddalony był od odbytu.
Wielkość polipa
Ocena wielkości polipa jest również zawarta w raporcie. Im większy polip, tym większe prawdopodobieństwo, że jest złośliwy. Wielkość podana w raporcie jest zwykle mniejsza niż zaobserwowana przez lekarza, który go usunął, ponieważ polip kurczy się po odcięciu dopływu krwi oraz pod wpływem płynu konserwującego. Polipy o średnicy jednego centymetra lub większe mogą być powodem do obaw.
Kształt polipa
Kształt polipa jest również jednym z czynników decydujących o jego złośliwości. Polipy mogą być płaskie lub na szypułce. Jeżeli mają szypułkę, patolog poda jej wymiary. Polipy na szypułce są mniej podejrzane niż polipy płaskie.
Typ histologiczny – raka nie stwierdzono
Po przyjrzeniu się polipowi i zmierzeniu go patolog bada go pod mikroskopem, aby ustalić typ komórek, z których jest zbudowany. Komórki polipów łagodnych (nierakowych) mogą należeć do jednego z trzech typów:
♦ Polipy hiperplastyczne są zwykle bardzo małe, wielkości ziarna grochu; są wynikiem lokalnego przerostu komórek i są całkiem bezpieczne.
♦ Polipy zapalne są również małe i dobrotliwe. Złożone są z komórek zapalnych i mogą występować w zapalnych stanach jelita, najczęściej we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego.
♦ Polip gruczolakowaty – te polipy są potencjalnie przedrako- we, czyli mogą się zmienić w guz rakowy. Są to najczęstsze polipy, znajdowane u 10 do 25% osób powyżej 50 roku życia. Jeżeli lekarz usunął polip, który został przez patologa określony jako gruczolakowaty, to dobra wiadomość. Dlaczego? Dlatego, że ten usunięty polip nie będzie mógł się już zmienić w guz rakowy. Innymi słowy – udało się zapobiec powstaniu raka. Podsumowując: Jeżeli usunięty polip był typu
przerostowego, zapalnego lub gruczolakowatego, niebezpieczeństwa raka nie ma. A to niewątpliwie jest bardzo dobra wiadomość.
Typ histologiczny – stwierdzono obecność komórek przedrakowych lub rakowych
Jeżeli w tkance polipa znajdowały się komórki przedrakowe lub rakowe, raport opisze je jako jedne z trzech typów:
♦ Gruczolakorak (adenocarcinoma). Jest to najczęstszy typ raka jelita grubego. Komórki tego guza pochodzą z błony wyściełającej jelito grube.
♦ Rak ograniczony (in situ). Komórki rakowe znajdują się w jednym miejscu, na powierzchni guza. Ten rodzaj raka, jeżeli jest wcześnie leczony, rzadko się rozprzestrzenia.
♦ Dysplazja. Nazwa ta oznacza, że zmiany przedrakowe znajdują się w komórkach o nieprawidłowej budowie.
Histologiczna klasyfikacja dysplazji
Stopień dysplazji określa stopień zaawansowania komórek w procesie rakowacenia. „Dysplazja małego stopnia” oznacza, że komórki przedrakowe są mniej agresywne. „Dysplazja dużego stopnia” oznacza, że przedrakowe komórki dzielą się szybko i są na drodze do zrakowacenia.
Stopień zróżnicowania
Stopień zróżnicowania komórek nowotworowych oznacza, jak dalece różnią się one od komórek normalnych. „Dobrze” albo „wysoko zróżnicowane” komórki to komórki rakowe, które pod wieloma względami przypominają komórki normalne. Mają one tendencję do wolniejszego dzielenia i rozprzestrzeniania się. „Niezróżnicowane” albo „nisko zróżnicowane” komórki są bardziej złośliwe. Nie mają ani funkcji, ani budowy normalnych, zróżnicowanych komórek. Są bardziej agresywne, dzielą się szybko i w sposób niekontrolowany.
Stopień inwazji (nacieczenia)
Określenia tego używa się do opisania, jak bardzo proces nowotworowy lub dysplazja posunęły się w głąb polipa. Na polipie, usuniętym podczas kolonoskopii, można prześledzić proces pogłębiania się zmian rakowych lub przedrakowych. Często posuwa się on w głąb polipa na szypułkę, a stamtąd na ścianę jelita. Jeżeli proces nowotworowy objął już ścianę jelita sąsiadującą z polipem, zajdzie konieczność zabiegu chirurgicznego polegającego na usunięciu zaatakowanej części jelita wraz z najbliższymi węzłami chłonnymi. Po chirurgicznym usunięciu guza materiał zostanie znów poddany badaniu patologicznemu.
Granice
Jeżeli patolog znajdzie w wyciętej tkance komórki nowotworowe, będzie ustalał granice guza: czy jest ograniczony do wyciętego polipa (czy komórki guza są ograniczone zdrową tkanką), czy też komórki rozprzestrzeniły się poza granice wycinka.