Jeżeli podczas wziernikowania został usunięty polip, patolog opisze go następująco:

Miejsce znalezienia polipa

Miejsce znalezienia polipa podane jest na podstawie informa­cji lekarza przeprowadzającego zabieg. Czasami dokładne umiejscowienie nie jest znane i lekarz podaje, jak bardzo polip oddalony był od odbytu.

Wielkość polipa

Ocena wielkości polipa jest również zawarta w raporcie. Im większy polip, tym większe prawdopodobieństwo, że jest zło­śliwy. Wielkość podana w raporcie jest zwykle mniejsza niż zaobserwowana przez lekarza, który go usunął, ponieważ polip kurczy się po odcięciu dopływu krwi oraz pod wpływem płynu konserwującego. Polipy o średnicy jednego centymetra lub większe mogą być powodem do obaw.

Kształt polipa

Kształt polipa jest również jednym z czynników decydujących o jego złośliwości. Polipy mogą być płaskie lub na szypułce. Jeżeli mają szypułkę, patolog poda jej wymiary. Polipy na szy­pułce są mniej podejrzane niż polipy płaskie.

Typ histologiczny – raka nie stwierdzono

Po przyjrzeniu się polipowi i zmierzeniu go patolog bada go pod mikroskopem, aby ustalić typ komórek, z których jest zbu­dowany. Komórki polipów łagodnych (nierakowych) mogą na­leżeć do jednego z trzech typów:

♦    Polipy hiperplastyczne są zwykle bardzo małe, wielkości ziar­na grochu; są wynikiem lokalnego przerostu komórek i są cał­kiem bezpieczne.

♦    Polipy zapalne są również małe i dobrotliwe. Złożone są z ko­mórek zapalnych i mogą występować w zapalnych stanach jelita, najczęściej we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego.

♦    Polip gruczolakowaty – te polipy są potencjalnie przedrako- we, czyli mogą się zmienić w guz rakowy. Są to najczęstsze polipy, znajdowane u 10 do 25% osób powyżej 50 roku życia. Jeżeli lekarz usunął polip, który został przez patologa okre­ślony jako gruczolakowaty, to dobra wiadomość. Dlaczego? Dlatego, że ten usunięty polip nie będzie mógł się już zmie­nić w guz rakowy. Innymi słowy – udało się zapobiec po­wstaniu raka. Podsumowując: Jeżeli usunięty polip był typu

przerostowego, zapalnego lub gruczolakowatego, niebezpie­czeństwa raka nie ma. A to niewątpliwie jest bardzo dobra wiadomość.

Typ histologiczny – stwierdzono obecność komórek przedrakowych lub rakowych

Jeżeli w tkance polipa znajdowały się komórki przedrakowe lub rakowe, raport opisze je jako jedne z trzech typów:

♦    Gruczolakorak (adenocarcinoma). Jest to najczęstszy typ raka jelita grubego. Komórki tego guza pochodzą z błony wyście­łającej jelito grube.

♦    Rak ograniczony (in situ). Komórki rakowe znajdują się w jed­nym miejscu, na powierzchni guza. Ten rodzaj raka, jeżeli jest wcześnie leczony, rzadko się rozprzestrzenia.

♦    Dysplazja. Nazwa ta oznacza, że zmiany przedrakowe znaj­dują się w komórkach o nieprawidłowej budowie.

Histologiczna klasyfikacja dysplazji

Stopień dysplazji określa stopień zaawansowania komórek w procesie rakowacenia. „Dysplazja małego stopnia” oznacza, że komórki przedrakowe są mniej agresywne. „Dysplazja duże­go stopnia” oznacza, że przedrakowe komórki dzielą się szybko i są na drodze do zrakowacenia.

Stopień zróżnicowania

Stopień zróżnicowania komórek nowotworowych oznacza, jak dalece różnią się one od komórek normalnych. „Dobrze” albo „wysoko zróżnicowane” komórki to komórki rakowe, które pod wieloma względami przypominają komórki normalne. Mają one tendencję do wolniejszego dzielenia i rozprzestrzeniania się. „Niezróżnicowane” albo „nisko zróżnicowane” komórki są bardziej złośliwe. Nie mają ani funkcji, ani budowy normal­nych, zróżnicowanych komórek. Są bardziej agresywne, dzielą się szybko i w sposób niekontrolowany.

Stopień inwazji (nacieczenia)

Określenia tego używa się do opisania, jak bardzo proces nowo­tworowy lub dysplazja posunęły się w głąb polipa. Na polipie, usuniętym podczas kolonoskopii, można prześledzić proces po­głębiania się zmian rakowych lub przedrakowych. Często posu­wa się on w głąb polipa na szypułkę, a stamtąd na ścianę jelita. Jeżeli proces nowotworowy objął już ścianę jelita sąsiadującą z polipem, zajdzie konieczność zabiegu chirurgicznego polegają­cego na usunięciu zaatakowanej części jelita wraz z najbliższy­mi węzłami chłonnymi. Po chirurgicznym usunięciu guza mate­riał zostanie znów poddany badaniu patologicznemu.

Granice

Jeżeli patolog znajdzie w wyciętej tkance komórki nowotworo­we, będzie ustalał granice guza: czy jest ograniczony do wycię­tego polipa (czy komórki guza są ograniczone zdrową tkanką), czy też komórki rozprzestrzeniły się poza granice wycinka.