Istnieje wiele metod usuwania raka odbytnicy, począwszy od zabiegów radykalnych do nowszych metod, przy których za­chowuje się funkcje mięśnia zwieracza odbytu. Przy zachowa­nej funkcji mięśni zwieraczy odpada konieczność wykonania kolostomii – przetoki jelitowo-skórnej. Oto różne typy operacji raka odbytnicy.

Wycięcie przednie odbytnicy

Jest to najczęstsza metoda usunięcia raka odbytnicy przez jamę brzuszną. Usuwa się w ten sposób guz położony w dolnej jed­nej trzeciej esicy lub górnych dwóch trzecich odbytnicy. Chi­rurg wykonuje pionowe nacięcie powłok brzusznych i usuwa guz oraz okoliczne węzły chłonne. Po usunięciu guza okrężni­ca zostaje zespolona z dolną połową odbytnicy. Normalna dro­ga i sposób wydalania kału są zachowane. Rekonwalescencja w szpitalu trwa około tygodnia.

Resekcja przez odbyt

Jest to metoda usuwania niektórych wczesnych postaci raka lub polipów odbytnicy zlokalizowanych blisko odbytu. Zabieg wykonywany jest przez odbyt, bez otwierania jamy brzusznej. Przed zabiegiem gastroenterolog lub chirurg wykonuje bada­nie ultrasonograficzne przez odbyt (ultrasonogram anorektalny lub endoskopowy). W każdej z tych metod niewielka sonda ultrasonograficzna jest wprowadzona przez odbyt. Pozwala to na uwidocznienie powiększonych węzłów chłonnych i ocenę stopnia zajęcia ściany odbytnicy. Niektórzy chirurdzy decydują się na ten rodzaj zabiegu wyłącznie na podstawie badania palpacyjnego (palcem przez odbyt). Dziś jednak, mając do dyspozycji ultrasonografię, nie powinno się decydować na zabieg resekcji przez odbyt bez uprzedniego badania ultrasonograficznego. Je­żeli chirurg go nie zaproponuje, pacjent powinien się domagać tego badania. Tylko podczas ultrasonografii można ocenić sto­pień penetracji guza do ściany jelita i otoczenia. Po ustaleniu stadium nowotworu i celowości zabiegu chirurg przystąpi do usunięcia guza z pewnym marginesem zdrowej tkanki.

Dobrą stroną tej metody jest nieporównywalnie mniejszy uraz i mniejszy ból. Po tej operacji odpada konieczność wykonania kolostomii. Zabieg może być wykonany w trybie ambulatoryj­nym, choć niektórzy pacjenci będą musieli pozostać w szpitalu przez noc. Ponieważ podczas tego zabiegu nie usuwa się węzłów chłonnych, może zajść potrzeba pooperacyjnej chemioterapii lub radioterapii. Należy zaznaczyć, że technika ta wymaga chirurga wyspecjalizowanego w tego rodzaju operacjach.

Resekcja przez krocze (brzuszno-kroczowa)

Tę najbardziej radykalną metodę operacji raka odbytnicy stosu­je się w przypadkach guzów umiejscowionych w dolnej partii odbytnicy tuż przy odbycie. Polega na usunięciu dolnej części odbytnicy i odbytu i zwykle na wykonaniu stałej kolostomii (patrz niżej). Jeżeli uda się zachować mięśnie zwieracza, istnie­je możliwość uniknięcia kolostomii. Również w takich przy­padkach o wyborze metody operacyjnej musi zadecydować chi­rurg wyspecjalizowany w chirurgii jelita grubego, szczególnie odbytnicy. Po zabiegu pacjent pozostaje w szpitalu mniej wię­cej przez tydzień.