„Jedz jarzyny, bo to zdrowe”. Niewątpliwie wielokrotnie mama namawiała nas do jedzenia warzyw. Owoce i warzywa zawiera­ją dużo różnych substancji odżywczych, które chronią przed rakiem jelita grubego i innymi przewlekłymi chorobami.

Te naturalne substancje przeciwrakowe to witaminy, sole mineralne i inne naturalne związki chemiczne noszące trudne do wymówienia nazwy, jak izotiocjaniany i saponiny. Te fitochemiczne, czyli roślinne, związki chemiczne mają silne działanie przeciwrakowe.

Jaki jest mechanizm ich działania? Związki fitochemiczne wraz z witaminami i niektórymi solami mineralnymi mają wła­ściwości neutralizowania albo niszczenia wolnych rodników. Wolne rodniki są produktami ubocznymi normalnych reakcji chemicznych zachodzących w naszym organizmie. Mogą one podrażnić komórkę i spowodować, że zmieni się ona w nowo­tworową, jeżeli nie zostanie w porę zniszczona. Poza niszcze­niem wolnych rodników, związki te spełniają również inne funkcje: hamują tworzenie się związków rakotwórczych, wiążą je w przewodzie pokarmowym i pomagają je wydalić w zneu­tralizowanej postaci, a także są surowcami do produkcji innych przeciwrakowych substancji w organizmie. Mogą one również aktywować geny chroniące komórki przed zrakowaceniem.

Jeden związek pochodzenia roślinnego zwany luteiną jest szczególnie aktywny w ochronie jelita grubego przed rakiem. Luteina jest związkiem wchodzącym w skład grupy zwanej karotenoidami. Badania uczonych z Uniwersytetu Stanowe­go Utah wykazały, że osoby spożywające dużo luteiny mają współczynnik zagrożenia rakiem jelita grubego o 30 do 40% niższy niż osoby, których dieta jest uboga w luteinę.

Nie zostało jeszcze do końca wyjaśnione, w jaki sposób lute­ina obniża współczynnik zagrożenia rakiem jelita grubego. Ba­dacze, którzy opublikowali powyższą pracę, przypuszczają, że luteina chroni komórki przed uszkodzeniem przez wolne rod­niki i zapobiega nie kontrolowanemu podziałowi komórek. Szpinak, brokuły, pomidory, pomarańcze i marchew to produk­ty spożywcze bogate w luteinę.

Wiele owoców i warzyw zawiera dużo kwasu foliowego, wi­taminy z grupy B, który jest szczególnie aktywny w zapobiega­niu raka jelita grubego. Rola tego związku będzie jeszcze oma­wiana bardziej szczegółowo w następnym rozdziale. Zobaczy­my wtedy, jakie ma potężne działanie ochronne.

Ze względu na własności zdrowotne owoców i warzyw mu­simy pamiętać, aby nasza dieta zawsze zawierała odpowiednią ich ilość. Ze względu na ich wielorakie działanie zdrowotne lepiej korzystać z naturalnego źródła tych wszystkich pożytecz­nych związków chemicznych, niż przyjmować je w postaci pre­paratów uzupełniających (tabletek witaminowych). Nawet za­przysiężonemu zwolennikowi mięsa i ziemniaków dodatek pewnej ilości owoców i jarzyn przyniesie dużą korzyść zdro­wotną.

Polecam

Codziennie jedz przynajmniej 2 do 3 porcji owoców i 5 lub wię­cej porcji warzyw. Staraj się wybierać owoce i warzywa charak­teryzujące się żywym, intensywnym kolorem i urozmaicaj die­tę różnymi ich rodzajami. W ten sposób zapewnisz sobie szero­ki wachlarz związków fitochemicznych. Im więcej, tym lepiej. Porcja warzyw to kubek warzyw surowych, pół kubka warzyw gotowanych lub kubek soku warzywnego. Porcja owoców to 1 świeży owoc (lub część większego owocu), kubek owoców ja­godowych, pół kubka świeżych owoców (ugniecionych), ćwierć kubka owoców suszonych lub pół kubka soku owocowego.